به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ همایش ملی نکوداشت علامه ذوالفنون، حسن حسن‌زاده آملی در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.

در ابتدای این مراسم سعیدرضا منتظری، سرپرست بنیاد نخبگان استان قم اظهار کرد: یکی از برنامه‌های بنیاد نخبگان تجلیل از بزرگان انسانی اسلامی است و این همایش در همین راستا انجام شد؛ ۲۰۰ مقاله به این همایش رسید و به‌دلیل جنبه‌های علمی و سلوک رفتاری ایشان مقالات وزین به دبیرخانه رسید که ۵۳ مقاله انتخاب شد.

وی ادامه داد: بنیاد نخبگان با همکاری سایر مراکز علمی و پژوهشی به تلاش‌های خود برای معرفی شخصیت‌های برجسته این حوزه ادامه می‌دهد و در این مسیر از همه ظرفیت‌های موجود استفاده می‌کند.

منتظری گفت: این عالم بزرگ شخصیتی جامع داشتند و در ابعاد مختلف توانستند میان عرفان،‌ قرآن و برهان و نیز علوم نقلی و عقلی و همچنین بین معنا و صورت جمع ایجاد کنند و در نهایت ایشان علم و عمل را با هم درآمیختند.

استاد حسن‌زاده آملی سرآمد در علم، عمل و اخلاق بود

آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری، رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در همایش ملی نکوداشت علامه حسن‌زاده آملی گفت: «الْعلْم حیاة الاْسْلام و عماد الاْیمان و منْ علم علْما، اتـمّ اللّه له اجْره و منْ تعلّم فعمل، علّمه اللّه ما لمْ یعْلمْ: علم، حیات اسلام و تکیه‌گاه ایمان است و هر کس علمی بیاموزد، خداوند، پاداش او را تمام گرداند و هر کس بیاموزد و عمل کند، خداوند، تعلیم دهد به او آنچه را که نمی‌داند»، استاد حسن‌زاده آملی حکمی معاصر در علوم اسلامی و انسانی و سرآمد علم، عمل و اخلاق بودند؛ درباره این شخصیت سخن گفتن سخت است و ایشان در ۱۷ رشته علمی صاحب‌نظر و فن بود.

وی ادامه داد: علامه در فلسفه، عرفان، تفسیر، فقه، کلام، ادبیات ریاضیات، هیئت، نجوم و شعر صاحب نظر بود و انسان تشنه‌ای بود که عطش علم او تا پایان عمرش فروکش نکرده است.

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه نگاه تفسیر، علمی و فلسفی علامه ذوالفنون باید معرفی و تبیین شود، گفت: رمز موفقیت عالمانی مانند علامه حسن‌زاده آملی توفیق الهی و اغتنام از فرصت بود؛ و اگر این دو ویژگی در افراد جمع شود می‌توانند به مقامات بالا برسند.

حسینی‌بوشهری با اشاره به اینکه باید مراقب فرصت‌های طلایی زندگی خویش باشیم، گفت: خداوند اگر به بنده خویش توفیق کند عمرش را در بهترین کارها می‌گذراند و فرصت زندگی را در طاعت حق سپری می‌کند.

وی اضافه کرد: انسان خودش باید واعظ درون خویش باشد و جایی که از واعظ درونی بهره نبرد، از سخن خیر خواه و نصیحت کننده خویش بهره ببرد.

استاد حوزه علمیه گفت: توفیق به معنای موافقت و سازگاری است و تنفر و اختلاف در میان دو چیز نباشد به این توفیق می‌گویند؛ وقتی از توفیق الهی سخن به میان می‌آوریم، منظور آسان کردن راه سعادت از طریق اسباب و ابزار برای انسان است و این همان توفیق من‌الله است.

حسینی‌بوشهری ابراز کرد: انسان با اعمال و رفتارش زمینه را برای کسب و سلب توفیق برای خودش فراهم می‌آورد و اراده و اختیار او تعیین می‌کند که سعادتمند باشد یا خیر؛ گناه کردن باعث سلب توفیق از انسان می‌شود.

وی با اشاره به عوامل توفیق انسان، بیان کرد: برای رسیدن به توفیق دعا و توسل و ارتباط با خداوند را باید مد نظر قرار دهیم و کسانی که این مسیر را طی کرده‌اند توفیقات الهی یکی پس از دیگری به سراغش می‌آیند.

رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: جلب رضایت پدر و مادر و نکه داشتن حرمت والدین نیز یکی دیگر از راه‌های توفیق انسان است؛ تلاش و مجاهدت راه سوم برای کسب توفیق الهی است که خداوند می‌فرماید: «والّذین جاهدوا فینا لنهْدینّهمْ سبلنا ۚ وإنّ اللّه لمع الْمحْسنین:  آنان که در راه ما جهد و کوشش کردند محققا آنها را به راه‌های (معرفت و لطف) خویش هدایت می‌کنیم، و همیشه خدا یار نکوکاران است.»

حسینی‌بوشهری بیان کرد: ما مشتاق خدا باشیم خدا هم ما را به عنوان بنده می‌پذیرد؛ بزرگان دین به ما توصیه کردند که روزی چند دقیقه با خدا صحبت کنیم و این دقایق را تا جایی زیاد کنیم که حتی کار کردن ما هم برای خدا باشد و به یاد خدا باشیم.

رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه بزرگان حتی مباح را انجام نمی‌دادند مگر برای اینکه قدرت طاعت بر خدا پیدا کنند و رنگ مباح آنان صبغه الله می‌شد و به مقامی می‌رسد که همه غبطه می‌خورند، تصریح کرد: دانش، سعه صدر و گشودن درهای حکمت از جمله مواردی است که به سبب توفیق الهی در انسان ایجاد می‌شود و این توفیق نوری است که با آن خداوند بصیرت بنده را روشن می‌کند.

حسینی‌بوشهری گفت: توفیق هدایت الهی و عنایتی دیگر غیر از عقل، فطرت، کتب آسمانی و وحی است؛ در شخصیت علامه حسن‌زاده آملی توفیق در حد اعلا است.

وی گفت: اغتنام فرصت یکی از مسائلی است که باید از خدا طلب کنیم تا عمرمان در مسیر الهی باشد؛ مراقب از دست دادن فرصت‌ها باشیم و بندگی خدا را داشته باشیم.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: علامه حسن‌زاده آملی برای تلمذ از محضر اساتید و بزرگان سر از پا نمی‌شناخته و هیچ‌گاه از تحصیل علم غافل نبوده است؛ علامه ذوالفنون در عین فیلسوف بودن یک فقیه بودند و در ریاضیات نجوم و طب هم صاحب نظر بودند و هیچ‌کدام تحت‌الشعاع دیگری قرار نمی‌گرفت.

حسینی‌بوشهری در بخش دیگر از سخنانش با اشاره به اینکه اگر  برخی بر نظرهای ایشان در جامعه ایرادی دارند، توصیه می‌کنم که کتاب‌های ایشان را بررسی کنید شاید نکته‌ای که مورد ایراد بود در کتاب دیگر ایشان رفع شده باشد، بیان کرد: برخی از آثار علامه حسن‌زاده آملی باید با بیان روان‌تر در اختیار نسل جوان که تشنه معارف اهل بیت(ع) هستند، قرار دهیم و این منحصر به خواص نباشد.

وی اضافه کرد: سخنی در رابطه کلمات ایشان دارند از صاحبان فکر درخواست می‌کنم که این موارد را با میزگردها و بحث‌های علمی حل کنید و مواردی که نیاز به بازنگری دارد انجام دهید. راه و رسم حوزه‌های علمیه رسیدن به حقیقت بوده و از افراط و تفریط پرهیز کنید؛ علامه حسن‌زاده نیاز به زیارتنامه ندارد و اگر ایشان در میان ما بود و می‌خواستیم زیارتنامه بنویسیم چه پاسخی به ما می‌دادند؟ قطعا خوشایند ایشان نبود.

علامه حسن زاده آملی مولود سیستم حوزه علمیه است

مجتبی فاضل ضمن ابراز خرسندی از برگزاری همایش به بیان روایتی از نبی مکرم در خصوص جایگاه رفیع عالمان پرداخت و افزود: جبرئیل به پیامبر گفت که علما چراغ‌های  هدایت بشر هستند و جایگاه آنان در بهشت است.

وی تصریح کرد: بزرگداشت مقام علمی علامه حسن‌زاده مولود یک سیستم و مرکز عالم‌سازی است به نام حوزه‌های علمیه که قدمت هزار ساله دارد.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران کشور خاطر نشان کرد: اگر قرار باشد به مقام علمی علامه حسن‌زاده پی ببریم باید این نظام تعلیم و تربیت که قادر به پرورش این قبیل از عالمان بزرگ است، مورد واکاوی قرار بگیرد.

وی گفت: نوع خاصی از تربیت شاگرد و رابطه استاد و شاگردی مختص سیستم حوزه های علمیه است که بازرترین نشانه آن علامه مرحوم حسن زاده آملی است.

فاضل با اشاره به خصوصیات اخلاقی علامه حسن زاده تصریح کرد: ایشان انسانی معمولی بود اما توانست با استفاده از تمام فرصت‌ها وجود خود را به نقطه عالی عرفان برساند.

مدیر حوزه‌های علمیه خواهران کشور افزود: مهم‌ترین ویژگی ایشان روحیه‌ی پر نشاط طلبگی ایشان است که عطش علم جویی در وجود ایشان در آخرین روزهای عمر ایشان مشهود بود.

فاضل با اشاره به شکور بودن علامه حسن زاده تصریح کرد: شکور بودن ویژگی مشترک تمام طلاب حوزوی است که سبب می شود به درجات بالا علمی برسند.

حریت و آزاد اندیشی علامه را مورد توجه قرار داد و اظهار کرد: آثار استاد گواه ازاد اندیشی ایشان است.

وی در انتها با اشاره به اسوه بودن جایگاه علامه در تعلیم و تربیت گفت: انتظار می رود جایگاه حوزه در تربیت علما برای بشریت تبیین شود.

خلوص در عمل و رفتار ویژگی بارز علامه حسن‌زاده آملی بود

آیت‌الله حسن رمضانی، استاد حوزه علمیه در همایش ملی نکوداشت علامه ذوالفنون، حسن حسن‌زاده آملی(ره) با اشاره به اینکه خلوص نیت و پاک بودن و چیزی جز خدا در نظر نداشتن ویژگی ممتاز علامه بود، اظهار کرد: ایشان از اموری که مخالف با اخلاص الهی بود اجتناب می‌کردند و در نزد کسانی شاگردی کرد که رنگ دنیا را نگرفته بودند.

وی ادامه داد: علامه حسن‌زاده می‌فرمودند: «آیت‌الله محمدتقی آملی قبل از اینکه از نجف به ایران بیایند و تحصیلات خویش را تمام کنند، به درجه اجتهاد رسیده بودند، استاد ایشان به وی اجازه اجتهاد داده بود و ایشان برای بنده تعریف می‌کردند که با خودم گفتم، این اجازه سه صورت دارد صورت اول برای خود من، صورت دوم برای مردم نوشته، صورت سوم اینکه من دست بگیرم و بگویم به من مراجعه کنید؛ بنابراین نوشته را پاره کردم.» چنین شخصی استاد علامه حسن‌زاده آملی بوده که تنها خدا را در همه امور خویش می‌دیده است.

استاد حوزه علمیه افزود: علامه حسن‌زاده آملی در فضای اساتیدی تنفس کرده بود که اهل دنیا نبودند؛ حضرت استاد حسن‌زاده دائما از خدا و حق و رسیدن به او سخن می‌گفت. آثاری که از آن مرد بزرگ به جای مانده پر از نکات علمی است که بر علم و معرفت انسان می‌افزاید.

شاگرد علامه حسن‌زاده آملی با اشاره به اینکه ایشان اهل دنیا نبود و هر گاه سخن از دنیا به میان می‌آمد، تبری می‌جست، گفت: علامه حسن‌زاده آملی انسانی بود که بندگی خدا را برای خود بهترین عنوان و بالاترین عزت انتخاب کرده بود؛ ایشان در حقیقت چکیده همه معارف عقلی و نقلی جهان تشیع در این ۱۳۰۰ سال اخیر بود. 

جمع میان حکمت و شریعت ویژگی آثار علامه حسن‌زاده آملی است

حجت الاسلام و المسلمین سید یدالله یزدان پناه شاگرد علامه حسن‌زاده آملی(ره) نیز گفت: مقام فلسفی  استاد علامه باید رهمنود تمام علما باشد. 

وی اظهار کرد: یکی از امور سنت فلسفی که به جد پذیرفته شده و روش اساسی فیلسوفان است توجه به این مهم است که در کنار بحث نظری بحث شهود و کشف و اثر آن در فلسفه را مورد توجه دادند، حتی بوعلی سینا که فلسفه بحثی را پدید آورده راه الهی شدن و ثبیت حقایق و شهود در علم را پذیرفته است.

یزدان پناه با بیان اینکه شهود در فلسفه به صورت جدی پذیرفته شده است، گفت: به گفته شیخ اشراق حکیم آن است که در کنار بحث به حقایق برسد همان گونه که ملاصدرا نیز شهود را در کنار سایر علوم به رسمیت می شناسد.

یزدان پناه یادآور شد: شهود صرفا به مقدمه بحث خلاصه نمی‌شود و برخی حقایق توحیدی تا به عمق دیده نشود فلیسوف نمی تواند به خوبی در این مسیر حرکت کند.

استاد حوزه علمیه خاطر نشان کرد: برای رسیدن به حقیقت والا در سنت اسلامی شهود به عنوان روشی رسمی به جدیت به کار گرفته شده و حکیمی در بیان حقایق موفق است که دستی در شهود داشته باشد.

وی با بیان اینکه در سنت فلسفه اسلامی دل و عقل کنار هم قرار می‌گیرند، افزود: کسی که حقایق را به وسیله شهود درک کرده باشد فطرت برتری پیدا می‌کند که او را ساحت برتر می‌کند و فیلسوف می‌تواند عمق فلسفی پیدا کند.

یزدان پناه ابراز کرد:علامه حسن زاده جزو حکیم های قدر است و قدرت فلسفی ایشان در شهود ایشان نسبت به حقایق بود که نتیجه اثر شهود در فلسفه کار فنی در مباحث فلسفی ایشان بود.

شاگرد علامه خاطر نشان کرد: علامه در خصوص مسائل مختلف رساله می‌نوشت و حقیقت ناب و بسیاری از حقایق سخت فلسفی را به زبان روان ارائه می‌داد که این امر ماحصل کار عملی و فنی استاد بود.

وی در انتها اظهار کرد:جمع میان حکمت و شریعت در آثار استاد علامه بارز است و عمق فکری ایشان در عرفان نظری به ایشان کمک کرد تا عمق حکمت صدرا را متوجه شوند.


***
ما را در شبکه‌های اجتماعی به آدرس bmnirann@ دنبال کنید.

برای اطلاع از طرح‌های بنیاد ملی نخبگان اینجا کلیک کنید.