علیرضا فضلعلی؛ معاون پژوهشی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه اراک در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه علاقه پیشرفت فردی در جامعۀ ایرانی نهادینه شده است، گفت: متأسفانه بسیاری از افراد جامعۀ ایرانی خاصه در مراکز علمی و تحقیقاتی و حتی دانشگاهی کشور، بیش از توسعۀ جمعی، به پیشرفت فردی علاقمند هستند.

وی افزود: قوانین و مقررات موجود نیز افراد را به سمت فردگرایی سوق می‌دهد؛ در نتیجه کمتر محقق و استادی میل به کار گروهی و موفقیت در قالب گروه دارد. این در حالیست که امروزه در کشورهای پیشرفته نه‌تنها بین اساتید یک دانشکده بلکه بین محققان دانشکده‌های مختلف و حتی در سطح بالاتر، بین اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های مختلف، تشکیل تیم تحقیقاتی یک امر کاملاً طبیعی است که به سنت علمی آن جوامع تبدیل شده است.

فضلعلی ادامه داد: روند کنونی گرچه توانسته است تا حدی کشور را به لحاظ تولید علم به جایگاه مطلوب و در مرزدانش به موفقیت‌هایی برساند اما این تلاش‌ها غالباً در مرحلۀ انتشار مقاله متوقف می‌شوند و به صنعت و یا دیگر بخش‌های عملیاتی مورد نیاز جامعۀ بومی نمی‌رسند.

این محقق مهندسی شیمی عدم‌توانایی در تشکیل گروه‌های تحقیقاتی را یکی از دلایل غیرکاربردی‌بودن فعالیت‌های پژوهشی برشمرد و اظهار داشت: امروزه کار گروهی باید به عنوان یک مزیت در جامعۀ علمی محسوب شود و برای توسعۀ آن نیز سیاست‌های تشویقی اعمال شود. در امتیازدهی و یا سیستم‌های ارزشیابی محققان و اساتید نیز فعالیت جمعی حتی در مرزدانش، از جایگاه برتری نسبت به فعالیت فردی برخوردار باشند.

وی تصریح کرد: نظام ارتقاء اعضای هیئت‌علمی باید بتواند برای فردی که مشکل و معضلی از کشور را رفع می‌کند، فارغ از اینکه نتیجۀ فعالیت‌هایش منجر به مقاله شده باشد یا نه، امتیاز ویژه قائل شود. متأسفانه امروزه نه تنها فعالیت‌های پژوهشی مفید نیستند بلکه با صرف هزینه‌های موجود، در بسیاری موارد مضر هم هستند چراکه انرژی انسانی و ذاتی کشور را به صورت رایگان در اختیار کشورهای توسعه‌یافته قرار می‌دهند. در واقع عملکرد منطبق با نتیجه و اثرگذاری نیست.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه اراک با اشاره به ضرورت تعریف نیازهای موجود در قالب پروژه‌های تحقیقاتی، یادآور شد: مشکلات بسیاری چون مسئلۀ آب در کشور وجود دارد که اتفاقاً نیروی‌انسانی متخصص برای حل آنها نیز در دانشگاه فعال است اما به دلیل نوع نگرش سیستم ارزیابی، فرد رغبتی به حضور در چالش‌های کاربردی ندارد. در واقع، استاد دانشگاه ترجیح می‌دهد روی موضوعات زودبازده و کم‌هزینه که خیلی زود هم به مقاله تبدیل می‌شوند، تمرکز کند.

فضلعلی اظهار داشت: حمایت، نظارت و علاقمندی فردی به حل چالش‌های کشور، سه رکن مهم فعالیت‌های کاربردی در حوزۀ تحقیق و پژوهش است که باید در بستر گروه انجام شوند. باید دانست صرف انجام پروژه کاربردی، بسیار مشکل و طاقت‌فرسا است و تبعاً انرژی بیشتری از محققان می‌گیرد؛ بنابراین به حمایت بیشتری نیازمند است.

وی در پایان با بیان اینکه محقق به سمتی می‌رود که سیاست‌گذار برای او ترسیم کرده است، خاطرنشان کرد: باید اولویت‌های دستگاه‌های مختلف احصاء و دسته‌بندی شود و هر بخش به گروه تخصصی ارجاع داده شود. از هر بخش نیز متناسب با نوع و میزان فعالیت و اثرگذاری‌ای که در جامعه دارد، تحت نظارت دقیق حمایت شود.