به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ امروزه رسیدن به فناوری‌های نوین برای دستیابی به ارزش‌افزودۀ بالا یکی از مهمترین محورهای تحقیقاتی کشورهای توسعه‌یافته است. در سال‌های گذشته، تأکید بر دستیابی به فناوری، نگرش‌ها به علم را تا حدی تحت‌تأثیر قرار داده است و این در حالیست که به گفتۀ بسیاری از کارشناسان، فناوری بدون پشتوانۀ علمی و تحقیقاتی قوی، نه‌تنها مفید، پایدار و اثرگذار نخواهد بود بلکه در صورت حصول، نتیجۀ عکس نیز خواهد داشت.

در همین ارتباط پای صحبت جمعی از برگزیدگان جایزه علامه طباطبائی نشستیم و نقطه نظراتشان را جویا شدیم.



علی‌اکبر موسوی موحدی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه فناوری مفید، فناوری سبز است و فناوری سبز حاصل نمی‌شود مگر با عبور فناوری از چرخه علم، می‌گوید: تنها با عبور فناوری از چرخه علم است که می‌توان بدون آسیب به محیط‌زیست، فناوری را ایجاد و از آن برای زندگی بهتر، رفاه بیشتر و آرامش مداوم بهره برد؛ فناوری‌ای که در آن علم قلیان ندارد، فناوری تهاجمی است که بیماری کوچکترین ارمغان آن برای انسان و کره زمین است.

وی اضافه می‌کند: منظور از چرخه علم در فناوری، استفاده از علوم بین‌رشته‌ای، علوم تلفیقی و علوم فراگیر است. با علوم بین رشته‌ای انسان به همه جوانب یک فناوری مسلط می‌شود و می‌تواند با درنظر گرفتن تمام آثار آن، به دانایی برسد و سپس دست به تولید بزند. دانایی اساس توانایی و فناوری است. باید همه چیز بدانیم تا یک چیز بفهمیم! به عبارت دیگر باید یک موضوع را از جهات مختلف مورد بررسی قرار داد و پس از حصول نتایج و دست‌یابی به علم آن، با درنظر گرفتن همه جوانب به سمت تولید فناوری حرکت کرد.

تقویت دانشگاه گام نخست در حصول موفقیت در عرصه دانش‌بنیان است

موسوی‌موحدی می‌افزاید: علم، گام نخست برای ورود به فناوری دانش‌بنیان است به همین دلیل در ابتدا باید زمینه تولید علم که درقالب مقاله‌های علمی به ویژه در زمینه علوم بنیادی ایجاد می شود، را مهیا کرد و سپس به سمت ایجاد فناوری دانش‌بنیان حرکت کرد. در سال جدید در امریکا بودجه تخصیص گرفته به علوم بنیادی برابر با بودجه تخصیص گرفته به علوم کاربردی است چراکه فناوری تنها یکی از میوه‌های درخت علم است.

تقویت دانشگاه، گام نخست در حصول موفقیت در عرصه دانش‌بنیان است

برگزیدۀ جایزۀ علامه طباطبایی تصریح می‌کند: فناوری دریچه کوچکی از علم است و تا زمانیکه کشوری مصرف کننده علم است نمی‌تواند نیازهای خود را از راه فناوری مرتفع کند. یکی از خاستگاه‌های حصول فناوری، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، بنابراین تقویت دانشگاه گام نخست در حصول موفقیت در عرصه دانش‌بنیان است.

محمدمهدی شیخ‌جباری؛ عضو هیأت‌علمی پژوهشگاه ذرات بنیادی نیز با اشاره به نقش علوم‌پایه در توسعۀ فناوری، معتقد است: از دید یک سیاست‌گذار، علوم پایه سرمایه‌ای است که در اختیار فرد است و اگر در مسیر درست هدایت و توانمند شود، می‌تواند بهترین پایه برای تولید فناوری و یا حتی آگاهی‌ باشد که به بهبود کیفیت مردم کمک می‌کند.

وی با اشاره به اینکه از علوم پایه، اساس تولید کالای فناورانه نیز هست، می‌گوید: فرد دانشی را کسب می‌کند و در آن به تخصصی می‌رسد و بعد آن از در علوم مهندسی برای تولید کالای فناورانه بکار می‌گیرد. به عنوان مثال، تلفن همراه سال‌ها پیش توسط فیزیکدانان و برای پیشبرد فعالیت‌های فیزیکی البته در سطح سیگنال‌های آزمایشگاهی تولید شد؛ بعد از آن با فهم فیزیک و کسب دانش، مهندسین دانش را به فناوری تبدیل می‌کنند. عموما کار مهندسین تولید دانش و علم نیست.

باید از سر خط شروع کنیم

برگزیدۀ جایزۀ علامه طباطبایی تأکید دارد: برای تبدیل دانش پایه به فناوری، مسیر و هزینۀ زیادی باید صرف شود اما راه دیگری وجود ندارد. می‌توان مهندسی معکوس کرد و چیزی شبیه کالای فناورانه را ساخت اما در این وضعیت هرگز نمی‌توان محصول جدیدی را ابداع کرد. در صورت وجود این شرایط ما در بهترین حالت ممکن دسته سوم هستیم.

شیخ‌جباری یادآور می‌شود: برای تولید کالای نوبرانه ما محکوم به رعایت سلسله مراتب هستیم و باید از سر خط شروع کنیم. بایستی سرمایه‌گذاری روی علوم پایه باشد، صبر باشد، بستر فراهم باشد و در همه اینها محیط نیز آماده باشد تا بتوان به یک محصول فناورانه دست یافت. البته این هزینه در مقیاس کلان پول زیادی نیست؛ جدا از همه اینها در کار محقق نیز نباید دخالتی باشد.

نخبگان مهمترین رکن پیشرفت کشورها هستند

علی‌اکبر رمضانیان‌پور؛ عضو هیأت‌علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر نیز می‌ گوید: دانش تولیدی بالا، مجهز شدن به فناوری‌روز و البته بازاریابی کارشناسی‌شده و منطقی بر اساس شناخت صحیح از جامعه هدف و نیازهای آن، از عواملی است که می‌تواند درصد موفقیت شرکت دانش‌بنیان را افزایش دهد.

وی نخبگان را مهمترین رکن پیشرفت کشورها می‌داند و می‌افزاید: پایه و اساس توسعه و ارتقاء فناوری‌های روز دنیا بر توان نخبگانی استوار است. باید دانست تولید، یک زنجیره است که یکی از حلقه‌های مهم آن استفاده از علم‌، فناوری، نوآوری و اختراعات جامعه علمی است.

برگزیدۀ جایزۀ علامه طباطبایی با بیان اینکه امروزه محصولی در بازار رقابت تثبیت می‌شود که به فناوری‌روز مجهز باشد، ادامه می‌دهد: ایران برای رسیدن به جایگاه مناسب در تولیدات خود نیاز دارد ارتباط منطقی بین جامعه علمی و صنعتگران حرفه‌ای برقرار کند. به‌عبارت دیگر زمینه‌ای فراهم شود که محققان و دانشگاهیان در قالب گروه تحقیقاتی و ماهر در کنار صاحبان صنعت و بخش‌های تولیدی قرار بگیرند تا محصول تولیدشده توان رقابتی در بازار سرمایه را داشته باشد. از سوی دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان نیز باید به‌عنوان رابط صنعت و دانشگاه گسترش بیشتری داشته باشند.

لزوم برقراری ارتباط نظام‌مند بین علم و صنعت

محمدمهدی علیشاهی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز نیز با بیان اینکه علم فی‌نفسه ارزشمند است، اعتقاد دارد: تبدیل علم به ثروت یکی از اصول پیشرفت و توسعه است. کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته به‌خوبی توانسته‌اند علم و دانش خود را به فناوری و در نهایت محصولی منطبق بر نیازهای واقعی خود تبدیل کرده و به رونق اقتصادی‌پایدار برسند.

علیشاهی ادامه می‌دهد: در چندصد سال اخیر، ایران به‌تدریج از قلۀ فناوری عقب مانده و در تبدیل علم خود به ثروت و محصول ضعیف عمل کرد تا جاییکه امروزه فاصلۀ قابل‌توجهی با کشورهای پیشرفته به‌وجود آمده است که باید با برنامه‌ریزی دقیق، اقدامات اساسی و رفع نیازهای واقعی کشور در داخل و همچنین افزایش توان کشور در صادرات غیرنفتی فاصله موجود را کاهش داد.

برگزیده جایزه علامه طباطبایی با اشاره به لزوم برقراری ارتباط نظام‌مند بین علم و صنعت، می‌افزاید: متأسفانه در سال‌های گذشته جامعه علمی و دانشگاهی با صنعت و بخش‌های تولیدی همواره دو خط موازی بودند که هر یک اهداف خود را دنبال می‌کردند.