اصفهانی با اشاره به لزوم آگاهی از تاریخ، این مهم را یکی از ارکان تمدنسازی توصیف کرد و گفت: شکلگیری تمدنهای آینده با نگاه به گذشته صورت میگیرد.
در ابتدای این برنامه، مسعود اصفهانی؛ رییس بنیاد نخبگان گیلان با اشاره به اهمیت مطالعه تاریخ، گفت: انسان همواره علاقمند است که در مورد تاریخ، گذشته آیینی، اقلیمی، جغرافیایی و سرزمینی خودآگاهی داشته باشد؛ به ویژه اگر آن اطلاعات در جایی مکتوب نشده باشد و دسترسی به آن سخت باشد، علاقمندی و کنجکاوی برای کشف آن بیشتر میشود.
وی با بیان اینکه طبیعتاً شکلگیری تمدنهای آینده با نگاه به گذشته صورت میگیرد، افزود: چیزی نیست که مبتنی بر سابقهای نبوده باشد چراکه تاریخ آن سابقه را تشکیل میدهد.
اصفهانی با اشاره به کتاب معروف خدمات متقابل اسلام و ایران اثر استاد شهید مطهری، این کتاب را منبعی بسیار خوب و موثق دربارة تاریخ دانست.
در ادامه، عبدالکاظم مجتبیزاده؛ عضو هیئتعلمی گروه معارف و الهیات دانشگاه گیلان موضوعاتی مانند علم و دانش، انواع تاریخ، عوامل انحطاط تمدنها، تمدن اسلامی، نظریهها در خصوص تمدن اسلامی، وقف، گذری بر تاریخ اسلام، جایگاه علم و علمآموزی در قرآن، نخبگان علمی ایرانی جهان اسلام، نهضت ترجمه، کتابخانههای جهان اسلام، مدارس و دانشگاههای جهان اسلام، مراکز علمی و آموزشی وقفی در جهان اسلام، علوم پایه، علوم فلسفه و علوم انسانی را تشریح و تبیین کرد.