سرپرست بنیاد نخبگان استان خراسان‌جنوبی در یادداشتی آورده است: هدف اقتصاد مقاومتی تغییر نگرش و رویکرد از منابع‌بنیان به دانش‌بنیان، شفافیت در نظام اطلاعاتی و اصلاح نظام مالیاتی و اصلاح شبکۀ بانکی است. در این بین، نخبگان نسبت به مسؤولان، یادآوری‌کننده و مطالبه‌گر هستند.

*حسن هاشمی

بحث اقتصاد مقاومتی یک بحث اساسی و مهم در کشور است. قبل اینکه به نقش بنیاد ملی نخبگان و به تبع آن بنیادهای نخبگان استانی در این اقتصاد مقاومتی بپردازیم، باید به بیانات مقام‌معظم‌رهبری در سال 89 اشاره کرد. ایشان در آن سال اقتصاد مقاومتی را به ادبیات کشور وارد و از سال 92 سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به دستگاه‌ها ابلاغ فرمودند و به دنبال آن سال 95 «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» و با توجه به اهمیت موضوع سال جاری نیز اقتصاد «مقاومتی؛ تولید و اشتغال» نامگذاری شد.

یکی از زیرساخت‌های مهم اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان است؛ چون ورود به اقتصاد پایدار و تولید پایدار در گرو بکارگیری ظرفیت‌های داخلی نظیر نیروی‌انسانی مخصوصاً نخبگان و صاحبان استعدادهای‌برتر است.

در این گفتمان، پیشرفت ایرانی اسلامی اقتصاد دانش‌بنیان مهم است. اقتصاد دانش‌بنیان یعنی از ظرفیت‌های علمی به نفع احسنت استفاده شود. کشور و به ویژه خراسان‌جنوبی مملو از استعدادهای برتری است که می‌توانند در این عرصه راهگشا باشند.

برخی از اقتصاد مقاومتی به مقاوم‌سازی اقتصاد تعبیر می‌کنند؛ باید بررسی شود کدام بخش از اقتصاد نیاز به مقاوم‌سازی بیش تر دارد. قطعاً حوزه‌های مشخص مثل نفت و فولاد آسیب‌پذیری بیشتر و در عین حال ارزآوری بالایی دارد که صاحبان استعدادهای برتر و نخبگان می‌توانند در این عرصه ورود داشته باشند. به همین جهت باید از ظرفیت‌های علمی و فکر و خلاقیت و نوآوری در این حوزه استفاده شود تا همان اتفاقی که در صنایع موشکی و هسته‌ای افتاد و کشور را به سمت بومی‌سازی این علم پیش برد، در حوزه‌های مذکور نیز رخ دهد.

در مجموع اگر بخواهیم به نقش نخبگان در تحقق اقتصاد مقاومتی با رویکرد ملی و استانی توجه کنیم، باید دانست نخبگان در سه عرصه می‌توانند ورود پیدا کنند: 1- مطالبه‌گری 2- فرهنگ‌سازی 3- اقدام مستقیم

در عرصه مطالبه‌گری، رهبرمعظم‌انقلاب برای تحقق اقتصاد مقاومتی راهکارهایی را به مسئولین اجرایی کشور پیشنهاد کردند که یکی از آنها کاهش خام‌فروشی بود. هدف اقتصاد مقاومتی تغییر نگرش و رویکرد از منابع‌بنیان به دانش‌بنیان، شفافیت در نظام اطلاعاتی و اصلاح نظام مالیاتی و اصلاح شبکۀ بانکی است. در این بین، نخبگان نسبت به مسؤولان، یادآوری‌کننده و مطالبه‌گر هستند.

در عرصه فرهنگ‌سازی؛ نخبگان به عنوان افرادی که تأثیرگذاری بالایی در جامعه دارند و جامعه نیز به آنان اعتماد دارد، می‌توانند در ترویج فرهنگ اقتصاد مقاومتی نقش فعالی داشته باشند. در اصلاح الگوی مصرف، الگو باشند و در پایبندی عملی به مصرف تولیدات داخلی که مورد توجه رسانه‌ها هم هست، پیشتاز باشند تا بخش‌های دیگر جامعه نیز تشویق و ترغیب شوند.

در عرصه اقدام مستقیم، انتظار است نخبگان و صاحبان استعدادهای برتر نقش فعالی داشته باشند. در تولید علم اگر بخواهیم در جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم و جایگاه جهانی را ارتقا دهیم، باید بنیۀ علمی کشور تقویت شود که این مهم حضور فعال اجتماع نخبگانی را می‌طلبد. از سوی دیگر برای رسیدن به جامعه مطلوب، فعالیت‌های پژوهشی باید به سمتی سوق‌دهی شوند که نیاز واقعی کشور باشد.

بحث دیگر، تقویت و هدفمندسازی اردوهای جهادی است که باعث می‌شود نخبگان، مشکلات و نیازهای واقعی کشور را بشناسند و برای برون‌رفت از آن مشکلات و چالش‌ها، راهکارهای علمی ارائه دهند. بحث کارآفرینی دیگر موضوع مهمی است که حضور فعال اجتماع نخبگانی را می‌طلبد. اهتمام ویژه نخبگان و صاحبان استعدادهای‌برتر در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان علاوه بر ارزش‌افزوده بالا، سبب رهایی از اقتصاد تک‌محصولی و ایجاد اشتغال پایدار می‌شود.

بنیاد نخبگان نهادی است که سه مأموریت اصلی دارد: شناسایی، حمایت و هدایت استعدادهای‌برتر. اگر به درستی این مأموریت‌ها انجام شود و همچنین دستگاه‌های اجرایی استان این عزم و اراده را داشته باشند که به دور از فضای سیاسی، از ظرفیت واقعی نخبگان استفاده کنند، مطمئناً اتفاقات خوبی در حوزه اشتغال و تحقق اقتصادمقاومتی خواهد افتاد و زیست‌بوم کارآفرینی فعالی ایجاد می‌شود.

در اصطلاح زیست‌بوم کارآفرینی مجموعه‌ای است که از عوامل و دستگاه‌های دولتی و بخش خصوصی‌ای که در راستای کارآفرینی در استان فعالیت و تلاش می‌کنند، تشکیل شده است. به عبارت دیگر، دستگاه‌هایی مانند استانداری، مراکز رشد، پارک علم و فناوری و دانشگاه‌ها زیرساخت‌های زیست‌بوم فناوری و کارآفرینی را تشکیل می‌دهند. هریک از دستگاه‌ها اگر به درستی وظایف خود را انجام دهند و حمایت‌های لازم از کارآفرینان داشته باشند، قطغاً تحولات و اتفاقات خوبی در این حوزه خواهد افتاد.

استان خراسان‌جنوبی فاقد یک سند مشخص برای نقشه‌راه زیست‌بوم کارآفرینی است. اگر این اتفاق در استان بی‌افتد و اندیشکده‌ای در این زمینه در استان با حضور صاحب‌نظرانی از داخل و خارج استان تأسیس شود، می‌توان برای برون‌رفت از مشکلات اقتصادی استان گام مثبتی برداشت.

دو چالش اصلی در بنیاد نخبگان وجود دارد، یکی بحث اشتغال نخبگان و دیگری بحث‌های مالی و حمایت لازم از ایشان.

باتوجه به ظرفیت بسیار بالایی که نخبگان دارند خاصه در خراسان‌جنوبی  که هفت نفر از پدران علم را در دامان خود پرورش داده و تعداد بالایی از رتبه‌های برتر کنکور سراسری کشور، انتظار است: 1- مدیریت حوزه‌های راهبردی استان جدا از مسائل و دسته‌بندی‌های سیاسی در اختیار نخبگان قرار داده شود و 2- اتاق فکرهای عملیاتی واقعی تشکیل شود و در نهایت 3- با حمایت استانداری و پارک علم و فناوری و دستگاه‌های مرتبط، مراکز رشد و شتاب‌دهنده ایجاد شوند.

در پایان لازم به یادآوری مؤکد است، یکی دیگر از موانع بر سر راه اقتصاد مقاومتی؛ ارتباط بین صنعت و دانشگاه است. متأسفانه مشکلی که در سطح ملی وجود دارد این است که ارتباط مستقیمی بین صنعت و دانشگاه وجود ندارد؛ در صورتی که اگر یک ارتباط مثبتی صورت بگیرد و تأمین نیروی‌انسانی متخصص به دانشگاه‌ها محول شود از طرفی منابع انسانی در جای درست قرار می‌گیرند و از طرف دیگر، امکاات به مسیر مشخصی هدایت می‌شود.