علی‌محمد نیکبخت؛ عضو هیئت‌علمی گروه مکانیک بیوسیستم دانشگاه ارومیه در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان با اشاره به رسالت دانشگاه، گفت: دانشگاه‌ افق و اهداف مشخص و ارزشمندی دارد اما ساختاری برای رسیدن به آنها ندارد.

وی افزود: سیستم و ساختار موجود در دانشگاه با اهداف تعیین‌شده مانند مطالعات هدفمند و یا فعالیت گروهی علمی براساس نیازهای موجود، سنخیت ندارد و نتوانسته است بستر مناسب را فراهم کند.

نیکبخت ادامه داد: آئین‌نامۀ ارتقاء به عنوان یک آئین‌نامۀ بالادستی، نقشۀراه اعضای هیئت‌علمی دانشگاه را ترسیم کرده است و هر استادی براساس انطباق فعالیت‌های خود بر آئین‌نامه فعالیت می‌کند، گزارش‌کار ارائه می‌دهد و ارتقاء می‌گیرد. طبیعی است وقتی در این آئین‌نامه امتیازی به فعالیت گروهی اختصاص نگیرد و از سوی دیگر، بالاترین امتیاز برای چاپ مقاله مستقل باشد، استاد کار تحقیقاتی فردی را ترجیح می‌‌دهد.

این محقق مکانیک بیوسیستم ادامه داد: نه‌تنها دانشگاه‌ها که دانشکده‌ها و حتی اساتید یک گروه علمی نیز در دانشگاه با هم ارتباط علمی نظام‌مندی ندارند و تعاملات در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد. متأسفانه در سیستم جذب، نظارت و پایش اعضای هیئت‌علمی دانشگاه نیز کارگروهی کمترین امتیازی ندارد. از سوی دیگر، هر استاد دانشگاه حتی اگر در سال اول تدریس خود باشد می‌تواند استاد راهنمای دانشجوی دکتری باشد درحالیکه خود هنوز دید وسیعی به پژوهش حرفه‌ای ندارد. این روند سبب می‌شود فعالیت‌های پژوهشی جزیره‌ای باشد و میزان اثرگذاری دانشگاه در جامعۀ بومی کمینه باشد.

وی تصریح کرد: در کشورهای پیشرفته، استاد پایۀ یک، زیرنظر یک استاد برجسته فعالیت می‌کند. به عبارت دیگر، استاد برجسته دانشکده یک هستۀ تحقیقاتی تشکیل می‌دهد که اساتید دیگر و به تبع آن، دانشجویان دکتری و ارشد زیرنظر او فعالیت می‌کنند. در نتیجه در این کشورها ساختار و مکانیزم موجود شرایط مناسب برای فعالیت گروهی تحقیقاتی مبتنی بر نیازهای واقعی و اولویت‌دار جامعه را فراهم می‌کند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه با اشاره به لزوم توجه به مقتضیات بومی، یکی از عوامل اثرگذاری دانشگاه را استفادۀ بهینه از داشته‌های ذاتی دانست و گفت: متأسفانه دانشگاه‌های کشور کریدور تحقیقاتی ندارند بنابراین بر مبنای مزیت‌ها، منابع طبیعی، معادن زیرزمینی، آب و دیگر پتانسیل‌های موجود پروژه تعریف نمی‌کنند. به عنوان نمونه، دانشگاه‌های خوزستان که نفت، گاز، پتروشیمی و آب را به عنوان یک مزیت اقلیمی در استان دارند و دانشگاه‌های آذربایجان‌غربی که در استانی با قابلیت بالای کشاورزی دیم، عسل و مواد لبنی حضور دارد، هر دو روی موضوعات مشترک و بدون توجه به داشته‌های بومی، کار تحقیقاتی می‌کنند.

نیکبخت اظهار داشت: برای رسیدن به اهداف ارزشمند تعیین‌شده باید در گام اول، اولویت‌های کشور احصاء شود و سپس براساس مقتضیات هر منطقه، اولویت عنوان‌شده به دانشگاه ارجاع شود تا با تشکیل کریدور تحقیقاتی و البته فراهم‌کردن امکانات و ابزار پژوهشی و همچنین اعطای بودجۀ لازم بتوان به سمت انجام فعالیت تحقیقاتی گروهی، چاپ مقاله و در نهایت حل نیازهای اولویت‌دار حرکت کنند.

وی در ادامه با اشاره به لزوم بکارگیری توان متخصصان غیرمقیم، اظهار داشت: بسیاری از این افراد برای فعالیت در راستای پیشرفت و توسعۀ کشور، مایل و راغب هستند که اگر امکانات و بستر مناسب فراهم شود، توان و امکانات خود را به‌صورت بهینه بکار می‌گیرند؛ البته باید دانست در برخی موارد حضور فیزیکی متخصصان غیرمقیم در داخل کشور نه‌تنها امکان ندارد بلکه منطقی هم نیست. این افراد می‌توانند در مراکز علمی-تحقیقاتی محل اشتغال خود، به‌گونه‌ای فعالیت کنند که نتایج حاصل‌شده قابلیت اجرا در کشور را داشته باشد خاصه اینکه متخصصان غیرمقیم غالباً در مرز فناوری قرار دارند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه ارومیه خاطرنشان کرد: تعریف پروژه‌های مشترک و یا استفاده از متخصصان غیرمقیم به عنوان داور پایان‌نامه‌ها و یا حتی استاد راهنمای مشترک، از دیگر راه‌هایی است که می‌تواند ارتباط آنان با جامعۀ علمی داخل را افزایش داده و زمینه‌ساز رشد علمی، تسهیل دسترسی به فناوری‌روز و حضور در رقابت جهانی باشد.