اصغر حسینیان؛ عضو هیئت‌علمی گروه شیمی دانشگاه هرمزگان در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان با بیان اینکه جامعۀ علمی در حال‌حاضر فعالیت فردی را ترجیح می‌دهد، گفت: آئین‌نامه‌ها و بخش‌نامه‌های مصوب به‌طور غیرمستقیم محقق و استاد دانشگاه را به سمت تحقیق فردی سوق می‌دهد.

وی افزود: کار تحقیقاتی زمانی می‌تواند نیازهای کشور را رفع کند و در جامعۀ بومی اثرگذاری مطلوب داشته باشد که در گستره‌ای وسیع و با استفاده از توان حداکثری جامعۀ علمی انجام شود. به‌عبارت دیگر، در کارگروهی نه‌تنها اعضای گروه بلکه هسته‌های تحقیقاتی نیز باید با یکدیگر تعامل و همکاری نزدیک داشته باشند.

حسینیان با اشاره به لزوم بررسی تجربیات کشورهای پیشرفته، ادامه داد: در برخی کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته، گروه‌های تحقیقاتی زیر نظر یک استاد بزرگ و نام‌آشنا به‌عنوان رهبر و یا مدیر گروه، تشکیل می‌شود و به‌جای اعطای گرنت‌های فردی به اساتید و دانشجویان عضو گروه، گرنت گروهی در اختیار مدیر قرار می‌گیرد. در این گروه، چند استاد دانشیار حضور دارند که چند استادیار زیر نظر آنان فعالیت می‌کنند. در پایین‌ترین ردۀ گروه نیز دانشجویان دکتری‌تخصصی و سپس دانشجویان کارشناسی‌ارشد حاضرند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان ادامه داد: در این گروه‌ها، براسا نیازهای پروژۀ تحقیقاتی، تخصص‌ها و مهارت‌های متنوعی نیز به تدریج به گروه تزریق می‌شود تا گروه بتواند در روندی هدفمند و با توجه به منابع موجود به نقطه‌ای مشخص برسد. از سوی دیگر، هر یک از اعضا به فراخور اثرگذاری و تلاش و همچنین مشارکت در پیشبرد اهداف، از سهم و امتیاز مشخصی در نظام‌ارزشیابی برخوردار می‌شوند. در این روند، هم نتیجه‌ای حاصل می‌شود که زندگی جامعه را بهبود می‌دهد، هم مرزهای دانش‌ جلو می‌رود و هم مقاله‌های باکیفیت استخراج می‌شوند.

این محقق شیمی بیان کرد: متأسفانه در سیستم ارزش‌گذاری کشور، اگر تحقیق انجام‌شده گروهی باشد و یا هر چه تعداد اعضای گروه بیشتر باشند، سهم و امتیاز فرد کمتر خواهد بود. از سوی دیگر، بودجه‌ها و گرنت‌های پژوهشی نیز پخش می‌شود. همین عوامل سبب می‌شود افراد به سمت تعریف و انجام پروژه‌های کوچک و غیرکاربردی که تنها خروجی آن چاپ مقاله است، حرکت کنند تا حداقل به منافع فردی برسند. در این روند، هدف پاسخ به چرایی و چگونگی نیست بلکه هدف پاسخ به درخواست‌های آئین‌نامه‌ها است.

وی با اشاره به لزوم استفاده حداکثری از توان بومی براساس مزیت‌های ذاتی، گفت: هر استان و منطقه‌ای ظرفیت‌های منتحصربفردی دارد که پروژه‌ها باید براساس آن، تعریف شوند تا خروجی و نتایج حاصله با هزینه‌های انجام‌شده و زمان صرف‌شده تناسب داشته باشد.

حسینیان، متخصصان غیرمقیم را یکی از ظرفیت‌های مهم کشور برای رسیدن به توسعه برشمرد و اظهار داشت: محقق برای اثرگذاری مطلوب، به امکانات و ابزار نیاز دارد، بنابراین کشور باید زیرساخت لازم برای فعالیت نخبگانی را فراهم کند، تا متخصصان غیرمقیم که عمدتاً نسبت به ایران و مام‌وطن عرق دارند، بتوانند دانسته‌های خود را به داشته‌های موجود اضافه کرده و کشور را برای رسیدن به پیشرفت همه‌جانبه حمایت کنند.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هرمزگان تصریح کرد: علاوه بر اثرگذاری مستقیم در پیشرفت کشور، حضور متخصصان غیرمقیم نقش بسیاری در ارتقاء انگیزه و افزایش تلاش دانشجویان و حتی محققان حاضر در دانشگاه‌ها و مراکز علمی-تحقیقاتی داخل دارد.

وی در پایان با بیان اینکه هر هزینه‌ای برای ورود متخصصان غیرمقیم به چرخۀ خدمت‌رسانی به جامعۀ ایرانی شود، توجیه‌پذیر است، یادآور شد: ایجاد زیرساخت‌های اجتماعی، اولین گام فراهم‌کردن بستر فعالیت‌ این افراد است.