به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ نشست تخصصی «خط و مؤلفه‌های هنر متعالی» با حضور حمید عجمی؛ مبدع خط معلی و جمعی از اساتید هنر خوشنویسی و مستعدان‌برتر در محل بنیاد نخبگان استان تهران برگزار شد.

در ابتدای این نشست، هادی نگارش؛ حافظ قرآن کریم و دانشجوی‌برتر دکتری فلسفه هنر، با اشاره به برگزاری این نشست در هفته خوشنویسی، محتوای نشست را بررسی معنایی حروف در خوشنویسی و بصورت مباحثه عنوان کرد.

وی افزود: شاید محوری‌ترین پیوند رمز و رازگونه اسماء و حروف (به‌ویژه در متون عرفانی و مذهبی) در خط تجلی یافته است. در روایات نیز اشارات متعددی به حروف  شده است. افراد زیادی نیز بر روی حروف و معانی آنها و ارتباط آن با خط کار کرده‌اند. شاید بتوان سید علی همدانی را سرآمد آنان دانست که اسرار نقطه را به نگارش آورده است که استاد عجمی آنرا تفسیر و تدریس کرد.

در ادامه، حمید عجمی؛ استاد برجستۀ خوشنویسی، این نشست را مقدمه‌ای بر برگزاری جلسات مباحثه‌ای در حوزه هنری در جمع نخبگان دانست.

وی تاریخچۀ ظهور خوشنویسی را پس از اسلام معرفی کرد و افزود: هرچند که در دین یهودیت و مسیحیت نیز خوشنویسی مذهبی بسیار فاخری وجود دارد لیکن تبلور آن پس از اسلام بوده و از ساحت اسلام تراوش کرده است.

عجمی ادامه داد: تنها در زمان پیامبر اکرم صلوات‌الله معجزه خداوند در کلام و کلمه و بصورت قرآن کریم تجلی پیدا کرده است. به همین دلیل است که نوشتار قرآن کریم نیز مقدس بوده و باید با طهارت به آن دست زد. چرا که صورت کلمات قرآن کریم خود باطن این کلمات و حق تجلی یافته در عرصه کلام است. در حقیقت ظاهر و باطن قرآن کریم یکی است و هر زمان که ظاهر و باطن یکی شود حق تجلی می‌یابد. لذا حروف در ساحت اسلام امری حقیقی است و نه اعتباری.

وی تصریح کرد: متأسفانه در حال حاضر برخی هنرمندان به دلایل خاص معرفتی و فلسفی کار خود توجه چندانی ندارند؛ درحالیکه در خوشنویسی برای ظاهر حروف دلایل معرفتی وجود دارد، برای خواص حروف دلایل معرفتی هست و در مورد خصوصیات عالم ترکیب در ظاهر و باطن کلمات نیز برای خوشنویسان معرفتی معانی بلندی وجود دارد.

عجمی در بیان فلسفه ابداع خط معلی و مفردات آن، اظهار داشت: بین هنر شرق و هنر غرب (منظور جغرافیای غرب نیست) یک تفاوت عمده وجود دارد. در هنر غرب، در عالم ظاهر آنچه رویت می‌شود، حقیقی است. لذا حس انسان محور قرار می‌گیرد؛ به همین دلیل دیدن برخی از تابلوهای هنری در شاکله هنر مدرن تأثیر منفی بر حس انسان را القاء می‌کند که بدلیل انتقال حس هنرمند در اثر هنری است. هنرمند غربی از آنچه می‌بیند تأثیر می‌پذیرد لیکن هنرمند شرقی از آنچه که احساس می‌کند، متأثر است.

استاد برجستۀ خوشنویسی ادامه داد: از آنجا که هنر غربی متأثر از حس است در شاکله علم تجربی به نتایج خوبی می‌رسد. هرچند که هنرمند غربی در اثر هنری ممکن است سر از وهم خالص درآورد. درحالیکه هنرمند شرقی اصلاً به عالم وهم گریز نمی‌زند مگر برای تقویت احساس خلاقانه و آنکه قسمتی از خلاقیت بواسطه روزنه وهم در حوزه خیال ایجاد شود.

وی یادآور شد: در حوزۀ خیال، در هنر شرق انطباق با شأنیت و اقتضای ذاتی هر شیء رعایت می‌شود که برای خود بروز و ظهور ویژه‌ای دارد. در هنر شرقی اجازه ورود وهم به خیال داده نمی‌شود. بنابراین بسیاری از خوشنویسان در زمان خوشنویسی وضو می‌گیرند چراکه خوشنویسی نه تنها مؤدب به آداب است بلکه تأدیب هم می‌کند. بطوریکه در هنر غرب با روش و متد در ذیل تجربه مواجه هستیم درحالیکه خیال در هنر شرق منطبق با روش و متد نیست بلکه درگیر احساس و ملکوت وجود است: یعنی شهود که اکتسابی نیست. این امر دارای دو وجه است یکی تلاش انسان (و پیروی از تعالیم استاد) و دیگری عنایت حضرت حق.

عجمی در پایان با اشاره به اینکه شهود در حوزه هنر شرق حرف اول را می‌زند، تأکید کرد: درحوزه خوشنویسی خطوط اسلامی 16 خط از حدود 19 خط توسط ایرانی‌ها ابداع شده که برای هیچ‌یک اتود طرح موجود نیست و همه خطوط ایرانی حاصل شهود است. لذا باید با ملک وجود اتصال یافت تا هنر ظهور یابد. خط معلی نیز بر همین سیاق و بواسطه شهود ابداع شد و همه مفردات خط معلی در سه الی چهار روز نوشته شد. فقط حرف «سین» چهار روز طول کشید. بنابراین در حوزه خیال هنر شرقی باید آداب‌دان بود و باید وجود تطهیر شود تا درگیر شهود شود.