به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ آرایه‌های چوبی با هنر چوتاشی در بیش از 250 بنای آیینی و مسکونی شاخص مازندران در یک پروژه تحقیقاتی بنیاد ملی نخبگان مورد بررسی فنی و هنری قرار گرفت.

مصطفی رستمی؛ استاد خبرۀ پنجمین دورۀ طرح شهید احمدی روشن و عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با اشاره به اهمیت این پروژه، گفت: این پژوهش که با همکاری تیم هفت نفره از دانشگاه‌های شهید بهشتی تهران، تربیت دبیر شهید رجایی تهران، بوعلی سینای همدان، سمنان و مازندران انجام شد، به بررسی ساختار فنی و هنری آرایه‌های چوبی دارای هنر چوتاشی به‌کار رفته در بناهای آیینی و مسکونی مازندران و الهام‌پذیری از هنر بومی چوتاشی برای کاربردی نوین در معماری سنتی مازندران پرداخته است.

وی افزود: اطلاعات مورد نیاز با استفاده از اسناد مکتوب و به طور ویژه تحقیقات میدانی با تأکید بر مشاهده، مصاحبه، بازدید از نزدیک، برداشت و مطالعات جی آی اس در گستره شرق، غرب و مرکز مازندران بدست آمده است.

رستمی ادامه داد: این پژوهش در گستره شهرها و روستاهای شرق، غرب و مرکز مازندران تلاش کرد تا پس از شناسایی بیش از دویست و پنجاه بنای آیینی و مسکونی شاخص، به فن‌شناسی انواع آرایه‌های چوبی با هنر و فن چوتاشی به کاررفته در بناهای آیینی و مسکونی مازندران، به منظور الهام‌پذیری از آن برای کاربردی نوین در معماری مازندران در راستای خلق آرامشی از جنس اصالت در سبک زندگی امروز بپردازد.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران اظهار داشت: نتایج این پژوهش گسترده نشان داد که نقش و فرم‌های چوتاشی‌شده در آرایه‌های معماری آیینی و مسکونی مازندران به دسته‌های اصلی و فرعی گیاهی، انسانی، حیوانی، کتیبه‌ای و هندسی تقسیم می‌شوند. این اشکال عموما شامل درخت سرو، گل سه برگ و غنچه‌ ختایی، گل‌های نیلوفر و خار مریم، شبدر سه برگ، فرم کبوتر، فرم اژدها و پنجه‌ عقاب، سر قوچ، شاخ گاو، ماهی، فرشته، اسمای الهی و معصومان، اشیایی چون نیزه، سرنیزه، قنداق تفنگ و نیز اشکال هندسی مانند مثلث، مربع، دایره، لوزی، مستطیل و ... هستند. میزان و تنوع استفاده از این طرح‌ها در بناهای آیینی و مسکونی مازندران با پراکندگی متفاوتی از حیث اقلیم، فرهنگ و برداشت‌های محلی مردمان مناطق شرق، غرب و مرکز مازندران نسبت مستقیم دارد.

رستمی در پایان با اشاره به این‌که معماری بومی مازندران ریشه در نیازهای معنوی و مادی مردم این استان دارد، خاطرنشان کرد: این نوع معماری با توجه به نوع اقلیم، فرهنگ و معیشت، با چگونگی تولید و رابطه آن با زندگی اجتماعی مردم در آمیخته است. چوب به عنوان ماده اصلی و به صورت تلفیقی با مواد دیگر در ساخت معماری بومی مازندران از جمله: امامزاده­ ها، تکیه­ ها، سقانفارها و خانه ­های شهری و روستایی در مازندران استفاده شده­ است و هنرمندان از مصالح چوبی و اجرای فن چوتاشی در ساخت و تزیین آنها بهره می­ گیرند. هنر و فن چوتاشی به روش بومی و ذهنی از ویژگی ­های ساکنان بومی شمال ایران به ویژه مازندران است که هنرمند چوتاش با تراشیدن پیوسته بخشی از کنده­ درخت، فرم دلخواه خود را که شامل: ابزار، ظروف و عناصر معماری چون نرده، ستون، شیرسر و ... است، خلق می ­کند.