به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛ آمادگی مستعدان برای حضور فعال در عرصه‌های کار و تحقیق بر مبنای نیازهای واقعی کشور یکی از مهمترین ارکان تحقق اقتصاد مقاومتی بر مبنای تفکر دانش‌بنیان است که بنیاد ملی نخبگان در تلاش است با اجرای طرح شهید احمدی‌روشن این مهم را اجرایی کند.

در همین راستا، مستعدان با راهبری و راهنمایی استادی خبره در قالب یک گروه و حول یکی از مسائل واقعی کشور، ضمن آشنایی با محیط واقعی تحقیق و پژوهش، به توانایی لازم برای اثرگذاری در جامعۀ بومی می‌رسند.

با توجه به اهمیت این موضوع و چالش‌های پیشرو خاصه در ابعاد فرهنگی، نظر برخی از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های کشور را پیرامون اقتضائات این طرح جویا شدیم:

شاهین خامنه‌اصل؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه تبریز با اشاره به لزوم توانمندسازی دانشجویان در دانشگاه، پذیرش بی‌رویه دانشجو در تحصیلات‌تکمیلی را یکی از اقدامات نادرست در سال‌های اخیر توصیف کرد و گفت: متأسفانه امروزه هر دانشگاهی با هر سطحی، می‌تواند دانشجو تحصیلات‌تکمیلی پذیرش کند در حالیکه بسیاری از این مراکز و دانشگاه‌ها نه‌تنها سخت‌افزار لازم را ندارند، بلکه فاقد توان علمی کافی برای آموزش و توانمندسازی دانشجویان هستند. از سوی دیگر، ظرفیت کافی نیز برای استخدام این تعداد فارغ‌التحصیل وجود ندارد و همین سبب بروز موجی از نارضایتی می‌شود.

خامنه‌اصل ضمن اشاره به نقش استارت‌آپ‌ها و هسته‌های پژوهشی در اشتغال‌زایی، تصریح کرد: استارت‌آپ‌ها بیشتر با مقتضیات رشته‌هایی مانند IT سازگار هستند و جز در موارد اندک، نمی‌تواند در همۀ حوزه‌های کارآفرینی مخصوصاً در بخش صنایع بزرگ مؤثر باشد؛ در چنینی شرایطی می‌توان مسیر را به نحوی ترسیم کرد که شرکت‌های بزرگ مجری استارت‌آپ و حامی هسته‌های پژوهشی شوند.

ناهید خندان؛ عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه نفت و محقق برجستۀ مهندسی‌شیمی با تأکید بر لزوم حرکت جدی به سمت حوزه‌های کاربردی، به نقش مثبت هسته‌های پژوهشی اشاره و تصریح کرد: در شرایط کنونی که اقتصاد کشور با مسائل گوناگونی چون تحریم درگیر است، باید ارزش و اعتبار بیشتری برای تحقیقات کاربردی محصول‌محور قائل شد. اگر دانشجو و یا محققی بتواند یکی از نیازهای کشور در بخش واردات را رفع کند و در یکی از محصولات وارداتی در بخش مواد اولیه کارخانجات و یا صنایع کشور را خودکفا کند، دستاورد بسیار ارزشمندتری از چاپ چند مقاله است.

وی با اشاره به لزوم حرکت به سمت کارآفرینی، اظهار داشت: غالب دانشجویان به تحقیقات کاربردی رغبت بیشتری دارند چراکه از این طریق هم می‌توانند به روند توسعه کشور کمک کنند و هم به توانایی لازم برای حضور در بازار واقعی کار دست یابند. علاوه بر آن، افراد پس از پایان تحصیل به دلیل برخورداری از نگرش کاربردی و برخورداری از مهارت‌های لازم برای بازار رقابت، می‌توانند محصول تولید شده را توسعه داده، تجاری‌سازی کرده و به تولید انبوه برسانند و از این راه در کارآفرینی نیز اثرگذاری مثبت داشته باشند.

خندان توانمندی در انجام کار گروهی را لازمۀ اثرگذاری بهینه جامعۀ نخبگانی دانست و یادآور شد: یکی از مزیت‌های مهم در تحقیقات کاربردی امکان کار گروهی است؛ این امکان به افراد فرصت می‌دهد پس از پایان تحصیل به صورت گروه یک تیم کارآفرین تشکیل دهند و در شرایطی که عملاً استخدامی وجود ندارد، بتوانند ضمن اشتغال‌زایی به اقتصاد کشور نیز کمک کنند.

جواد بهشتیان؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید رجایی نیز گفت: اگر نهادها نیازها و مشکلات خود را به هسته‌های پژوهشی ارجاع دهند تا در قالب پروژه تحقیقاتی تعریف شوند و از سوی دیگر نیز حمایت‌های مالی و معنوی خود را به این پروژه‌ها تزریق کنند، بخش بسیاری از مشکلات جامعه مانند چالش‌های دستگاهی، بیکاری و ثروت‌آفرینی، حل می‌شود.

وی تصریح کرد: شاید درصد موفقیت هسته‌های پژوهشی و حتی شرکت‌های دانش‌بنیان بالا نباشد اما نباید فراموش کرد همین میزان نیز ارزشمند است چرا که سبب جهت‌دهی به جامعۀ علمی می‌شود.

مجتبی قطعی؛ عضو هیئت‌علمی دانشگاه شاهرود نیز با اشاره به لزوم تعریف نیازهای موجود در کشور در قالب پروژه‌های هسته‌های تحقیقاتی، گفت: مقاله و تحقیقات تئوری، نیاز امروز کشور نیست. اصولاً تا تحقیق و پژوهشی به ثروت‌آفرینی ختم نشود، عملاً واقعی نیست؛ به عبارت بهتر، روند تحقیق و پژوهش باید به‌گونه‌ای باشد که در نهایت برای کشور ارزش‌افزوده در بر داشته باشد.

این محقق مهندسی مواد اظهار داشت: امروزه با توجه به ابعاد گسترده مسائل جوامع بشری، رفع هر مشکل به تخصص و مهارت‌های متعددی نیاز دارد و این مهم تنها در قالب کار گروهی، امکان‌پذیر است. تشکیل گروه تحقیقاتی و تعریف نیازهای کشور و استان در قالب پروژه برای این گروه‌ها، از الزامات توسعه و پیشرفت است حتی اگر نتیجۀ این فعالیت‌ها در نهایت به چاپ مقاله منتج نشود. در برخی موارد شاید لازم باشد یک پروژه کلان و ملی به پروژه‌های کوچک‌تر شکسته شود و هر کدام به یک گروه تفویض شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه شاهرود تصریح کرد: تنها افرادی می‌توانند به عنوان سرگروه و یا مدیر گروه فعالیت کنند که در ابعاد عملیاتی علم و تولید محصولات (حتی در مقایاس آزمایشگاهی) توانایی لازم را داشته باشند. این افراد عمدتاً دید بهتر و معقول‌تری نسبت به حوزه عملیاتی علم دارند و می‌توانند گروه متشکل از چند تخصص را حول یک پروژه واحد راهبری و مدیریت کنند.

قطعی در پایان با اشاره به لزوم حمایت از گروه‌های تحقیقاتی، نظارت و ارزیابی واقعی را یکی از مهمترین ارکان موفقیت دانست و تأکید کرد: در ازای هر حمایتی از گروه تحقیقاتی، باید گزارش واقعی اتخاذ شود. به بیان دیگر، اعطای تسهیلات و یا حمایت باید منوط به فعالیت‌های هدفمند و کارشناسانه باشد.

ابراهیم واشقانی؛ رئیس بخش مهندسی شیمی دانشگاه تربیت مدرس نیز با کم‌اهمیت توصیف کردن نتایج فعالیت‌های هسته‌های پژوهشی، گفت: کشور در حوزۀ علم و فناوری و تجاری‌کردن آن و در نهایت رسیدن به ثروت، هنوز در حالت گذار قرار دارد و طبیعی است که سیاست‌ها و رویکردها نیز عاری از خطا نباشد اما باید سرعت طی کردن این مسیر و در نهایت رسیدن به حالت پایا، با ایجاد زیرساخت‌های مناسب تسریع شود.

وی ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و سیاست‌گذاری دقیق را لازمۀ اثرگذاری بهینه هسته‌های پژوهشی عنوان و خاطرنشان کرد: اقتصادی می‌تواند بستر لازم برای تجاری‌سازی ایده و طرح دانش‌بنیان را فراهم کند که الگوی توسعه‌ای مشخصی داشته باشد.